Het gezag van de Schrift
Sproul was vanaf zijn bekering diep overtuigd van het volstrekte gezag van de Schrift. Tijdens zijn verblijf in Nederland merkte hij dat Berkouwer hierin zijn positie had verschoven en dat deze verandering steeds meer ingang kreeg in Nederlandse kerken. Aansluitend bij de positie die tot aan de Verlichting alom in de christelijk kerk werd gedeeld, beperkte hij gezag van de Schrift niet tot haar heilsboodschap. Die boodschap is onlosmakelijk verbonden met plaatsen en gebeurtenissen. Ook daarin is de Schrift volstrekt gezaghebbend.
Sproul wist dat mensen kunnen dwalen en toch ware christenen zijn, maar het stond voor hem vast dat wie de betrouwbaarheid van de Schrift ten aanzien van wat zij als historie meedeelt, relativeert vroeg of laat ook de inhoud van de boodschap van de Bijbel zal aanpassen. Sproul gebruikt hier evenals anderen in de Engelssprekende wereld het woord ‘inerrancy’’. Een woord dat in de Nederlandse context het best met onfeilbaar kan worden vertaald.
Voor Ligonier Valley Study Center stelde hij de Ligonier Statement on Inerrancy op. In 1977 werd op zijn initiatief de International Council in Biblical Inerrancy opgericht. Daarin participeerden onder andere Jim Packer (anglicaan), Paige Patterson (baptist), James Montgomery Boice (presbyteriaan) en Robert Preuss (lutheraan). Ook Billy Graham werd uitgenodigd. Om een aantal redenen ging die er niet op in, maar inhoudelijk en ook financieel steunde hij het initiatief. Hij maakte tienduizend dollar over. Er werd melding gemaakt dat een evangelist die onbekend wilde blijven, op deze wijze steun. Iedereen begreep dat het om Billy Graham ging.
Vrucht van de International Council in Biblical Inerrancy was de Chichago Statement on Biblical Inerrancy die in 1978 werd gepubliceerd. Sproul kan daarvan als de geestelijke vader worden gezien. Zij weerspiegelt ook bewegingen in Southern Baptist Conventention en Lutheran Church Missouri Synod om terug te keren tot hun confessionele wortels en onverkort vast te houden aan het gezag van de Schrift.
Zowel in de Verenigde Staten als daarbuiten is deze verklaring vooral door theologen die wij als midden-orthodox kunnen typeren, bekritiseerd. De verklaring zou van een rationalistische opvatting over de Schrift getuigen. Echter, dan wordt zij wel heel onwelwillend gelezen. Telkens blijkt dat de critici zelf niet alleen op historisch terrein, maar ook die van de leer (bijvoorbeeld de realiteit van de hel) en van de ethiek (positie van de vrouw, seksualiteit) het gezag van de Schrift relativeren. Neder-landse critici van deze verklaring zijn daarop geen uitzondering. Vanuit zijn eigen levensgeschiedenis wist Sproul hoe vitaal het is naar de Bijbel te luisteren als de stem van de levende God.
*
De toegerekende gerechtigheid van Christus
Als student was Sproul ingewonnen voor het Evangelie van Gods genade in Christus. Essentieel was voor hem, in overeenstemming met de leer van de Reformatie, dat de vrijspraak van een christen in Gods gericht alleen gebaseerd is op wat Christus voor ons en buiten ons heeft gedaan. Ze is louter gebaseerd op de toegerekende gerechtigheid van Christus. Als dat niet waar is, zouden we nooit zeker van onze zaligheid kunnen zijn. Immers, het werk dat God door Zijn Geest in ons tot stand brengt, blijft hier op aarde altijd ten dele. De verst gevorderde christen heeft nog tal van gebreken en onvolkomen-heden.
Zonder te ontkennen dat er binnen de rooms-katholieke kerk kinderen van God kunnen zijn, wees hij theologische toenadering tot Rome daarom volstrekt af. Dat de kerken van de Reformatie hier zelf van hun wortels zijn vervreemd, blijkt uit de in 1999 opgestelde verklaring van de Lutherse Wereld-federatie en de rooms-katholieke kerk. Juist de toegerekende gerechtigheid van Christus wordt daar-in niet genoemd.
Nu zijn lutherse kerken die aan hun confessionele wortels trouw willen blijven, zoals de Lutheran Church Missouri Synod, geen lid van de Lutherse Wereldfederatie. Veel ingrijpender was voor Sproul dat Packer, een van zijn beste vrienden en een regelmatig spreker op door Sproul georganiseerde conferenties, de verklaring Evangelicals and Catholics Together die in 1994 uitkwam, ondertekend bleek te hebben. De verklaring was opgesteld door een aantal evangelicals en een aantal rooms-katholieke theologen die de grote waarheden van het christelijke geloof ook persoonlijk beaamden.
Packer verdedigde zich door te stellen dat vrijspraak op grond van de toegerekende gerechtigheid van Christus wel een centraal maar geen essentieel element van het Evangelie is. Niet alleen Sproul maar ook anderen waren het daar grondig mee oneens. Sproul had geen vrijmoedigheid meer om Packer als spreker te vragen en de Alliance of Confessing Evangelicals vroeg Packer zijn functie in het bestuur van dit beraad neer te leggen.
*
De heiligheid van God en d ernst van de eeuwigheid
Sproul was ervan doordrongen dat we alleen in het licht van Gods heiligheid de grootheid van het Evangelie leren verstaan. In dit verband wees hij vaan op Jesaja 6. De profeet roept als hij zelfs maar iets van Gods heerlijkheid ziet, uit: ‘Wee mij want ik verga.’ Vele malen heeft Sproul een preek over dit hoofdstuk uit de Bijbel gehouden.
Het gemis van het besef van Gods heiligheid zag Sproul als één van de grootste bedreigingen voor de kerk. In relatie met Gods heiligheid was Sproul diep doordrongen van de werkelijkheid van de eeuwige rampzaligheid. Daarin wist hij zich een leerling van Jonathan Edwards, maar bovenal van de Schrift zelf. Meer dan eens wees hij erop dat wij binnen de Bijbel het meeste onderwijs van de realiteit van de hel vinden op de lippen van Jezus Zelf.
Op de vraag of zaken als een poel die brandt van vuur en sulfer en de buitenste duisternis geen beeldspraak is, kon hij antwoorden dat dit inderdaad het geval is, maar dat de werkelijkheid nog erger is dan zelfs deze beeldspraak ons doet vermoeden. Dat mensen moeite hadden met de realiteit van de rampzaligheid – en dan vooral het eeuwigdurend karakter ervan – kon Sproul goed begrijpen. Hij kon daar zelf ook mee worstelen, niet in de laatste plaats als het ging om mensen buiten de kerk aan wie menig christen een voorbeeld kon nemen.
Echter, zo zei hij: ‘Ik ken in ieder geval één persoon van wie het volkomen terecht is, dat hij voor eeuwig verloren gaat en dat is R.C. Sproul.’ Hij kon zeggen dat de Heere hem dat had geleerd en hoopte dat elk van zijn hoorders zo zijn eigen naam leerde invullen. Sproul betuigde ook dat hij mocht weten dat Christus hem had vrijgekocht en verlost van de toekomende toorn. Dat vervulde hem met verwondering en blijdschap.
Sproul bereidde zijn preken grondig voor. Hij keek commentaren om hun visie te weten op exegetische knelpunten. Vervolgens dramatiseerde hij, zoals hij dat zelf noemde, wat hij had overdacht. Dat wil zeggen: hij ordende wat hij had overdacht en gaf het een pakkende vorm. Zonder van aantekeningen gebruik te maken hield hij dan zijn preek. Dat laatste zal niet elke prediker hem na kunnen doen, maar dat contact met hoorders en niet alleen Bijbels maar ook pakkend preken de bedoeling, zal niemand kunnen ontkennen.
In de preken van Sproul komt het onderscheidenlijk element minder sterk naar voren. Dat acht ik een gemis. Dat vind je meer in de preken van de puriteinen en van mannen als Ryle en MacCheyne. Graag laat ik meetellen dat op een iets andere wijze bij Sproul toch het onderscheidend element niet ontbreekt. En dan wel juist daar waar hij de werkzaamheid van het geloof in het zien op Jezus tekent tegen de achtergrond van het kruis. Daarin trek ik graag met hem op.
*
Stephen J. Nicholls, R.C. Sproul: A Life (Wheaton: Crossway Books, 2021), hardcover 371 pp., $34,99 (9781335-44774)
Over Sproul verscheen in 2021. De auteur Stephen J. Nicholls is president van het door Sproul opgerichte Reformation Bible College en ‘chief academic officer’ van Ligioneer Ministries. Hij heeft Sproul de laatste tien jaar van diens leven van heel nabij meegemaakt. Het is een lezenswaardige biografie. Zij geeft inzicht in de persoon, de theologie en de levensgang van Sproul. Soms is zij wat feiterig, maar dan nog blijft zij lezenswaardig.
